7. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsinermik naatsorsuinerit nunani tamalaani drivhusgassinik mingutsitsinerup annikilliartortinneqarnera malinnaavigineqarsinnaaqqullugu suliarineqartarpoq. Kalaallit Nunaat silap pissusaanut akisussaaffilerneqanngilaq. Taamaakkaluartorli Kalaallit Nunaat pisussaatitaavoq silaannarmik mingutsitsineq pillugu ukiumut FN-imi Silaannaq pillugu isumaqatigiissummut (FN’s Klima konvention (UNFCCC)) nalunaarusiortassalluni, silaannarmik drivhusgassinik mingutsitsineq takussaassunngortissallugu.

 

Nukissiuutinit atuinermit allaniillu drivhusgassinik mingutsitsineq, CO2- -mik mingutsitsinertut nalunaarutigineqarnikuupput. Kalaallit Nunaannit silaannarmik mingutsitsineq nalunaarutigineqartarpoq ukunannga pisoq: metan CH4, lattergassi N2O, hydroflour-karbonit HFC aamma svovlhexaflouridi SF6.  CO2—mik mingutsitsinerit tamarmik sanilliullugit (CO2- -ækvivalent) naatsorsorneqarput. 

 

Naatsorsueqqissaartarfiup mingutsitsineq tamarmiusoq aamma mingutsitsineq silap pissusaa tunngavigalugit iluarsisat nalunaarutigineqartarput, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat ukiumiit ukiumut silap kiassusaa apeqqutaatillugu suliarineqartarput. Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsisat atorlugit tunngaviusumik ineriartorneq takuneqarsinnaasarpoq.

 

2021-mi nukissiuutinit atukkanit drivhusgassinik silaannarmi mingutsitsineq 566.518 ton CO2-ækvivalentiuvoq (sanilliussinerup inernera). 2020-mut sanilliullugu 5,6 pct.-imik qaffasinnerulluni. 1990-imut sanilliullugu nukissiuutinit atukkanit drivhusgassimik silaannarmik mingutsitsineq 9,4 pct.-imik appasinneruvoq. 2021-mi silaannarmik mingutsitsinermi drivhusgassi kuldioxid (CO2) 562.527 tonsiusimavoq, nukissiuutinit atuinermit mingutsitsinerup 99,3 pct.-eralugu.

 

2021-mi silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiisoqareerneranit nukissiuutinit atukkat 7,4 pct.-inik qaffassimapput, ukiup siulianut naleqqiullugit. 1990-imut naleqqiullugit 7,3 pct.-imik apparsimasut.

 

Titartagaq 37. Nukissiuutinit atuinermit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Ikummatissat assigiinngitsut eqqarsaatigalugit 1990-imiit nukissiuutini atorneqartuni ikummatissat atorneqartut allanngorsimapput. Nukissiuutit ataavartut atorneqalerput, tamannalu pissutaalluni gasoliap atorneqarnera annikillineqarluni.

 

Nukissiuutinik atuinerup allanngornera pissutigalugu drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq annikillinngilaq. Kalaallit Nunaanni aningaasaqarneq ineriartoraangat nalinginnaasumik nunap iluanit ikummatissat atorneqarnerat annertusisarpoq.

 

1989-imi eqqakkat ikuallanneranniit kissap atuutsilernera aamma 1993-imi imeq atorlugu nukissiuutit atulernerannit, nukissiuutit atajuartussat annertusiartuinnarput. Nukissiuutinik atuinerup ineriartornera annertusiartoraluartoq, nukissiuutit ataavartut annertusiartuaarsimanerat pissutigalugu drivhusgassimik mingutsitsineq annertunerulersimanngilaq. Taamaasilluni 1990-imiilli nukissiuutinik atuineq 8,6 pct.-inik qaffassimagaluartoq nukissiuutinik atuinermit drivhusgassinik mingutsitsineq 9,4 pct.-inik apparsimavoq.

 

Titartagaq 38. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsisunut immikkoortiterlugit

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

Nukissiuutinut ikummatissanik atuinerup allanngornera, tassa nunap iluanit ikummatissanit nukissiuutinit atajuartunut atuilerneq pissutaalluni ikummatissanit drivhusgassimik mingutsitsineq annikillivoq. 2021-mi GJ ataasiakkaarlugit 61,2 kg drivhusgassiusimapput 1990-imi 73,3 kg-usimasut. 16,5 pct.-imik appasinnerulluni. 2021-mi ikummatissanit ataasiakkaanit drivhusgassimik mingutsitsineq qaffassimavoq ukiup siulianut sanilliullugu, tamannalu pissuteqarpoq gasoliamik atuinerup imerngupnukinga atorlugu nukissiornerup annertusisimaneranit annertuneruera, tassunga tunngatillugu titartagaq 39 takuuk.

 

Titartagaq 39. Ikummatissanut atorlugit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e aamma https://bank.stat.gl/ENN1ACT

 

2021-mi nukissiuutinit atuinernit drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq tamarmiusoq 566.518 tonsiusimavoq CO2-ækvivalent (CO2-mik sanilliussinermi). Taakkunannga 97.874 tons nukissiornermeersuuvoq 109.276 tons angallassinermit assartuinermillu, 57.040 tons niuernermit aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortunit, 103.176 tons angerlarsimaffinnit, 192.640 tons inuussutissarsiortunit tunisassiortuni, 6.512 tonsi aatsitassanik piianermit aamma aatsitassanik misissuinermit, aatsitassanik suliaqarneq tunisassiornermik inuussutissarsiortunut ilanngunneqarpoq 2010-mut aamma 2011-mut (oliasiornerup nalaani) drivhusgassinik mingutsitsisimanerannut assersuunniarlugit.

 

1990-imiit 2021-mut nukissiorneq 85.033 ton CO2-ækvivalentimik apparsimavoq, 46,5 pct.-iulluni.

 

Titartagaq 40. Drivhusgassinik silaannarmik mingutsitsineq mingutsitsisunut immikkoortillugu

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

 

Tabel 11. Drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, nukissiuutinut immikkoortillugit

 

1990

2000

2010

2017

2018

2019

2020

2021

 

1.000 ton CO2-ækvivalent1.000 ton CO2-ækvivalent

Silaannarmik mingutsitsineq tamakkerlugu ...................  

625.203

667.978

679.619

543.465

544.114

554.989

536.706

566.518

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit................

625.203

667.978

679.619

543.465

544.114

554.989

536.706

566.518

Motorbenzin ....................

22.268

32.908

41.006

48.589

51.427

57.776

57.327

60.197

DFA ..........................

0

16.843

15.454

13.919

13.877

12.475

12.489

12.465

Gasolia ........................

549.424

548.723

550.586

373.318

386.247

373.073

400.709

442.641

Petroliu ........................

50.210

63.754

60.517

58.993

58.974

61.340

33.766

40.446

Flybenzin ......................

-

-

198

50

48

91

13

17

Fuelolia ........................

-

-

3.885

38.663

23.452

39.995

21.950

53

Spildolia .......................

712

719

724

716

716

718

719

723

Igitassat .......................

1.763

4.612

6.983

9.017

9.174

9.346

9.560

9.774

LPG ..........................

827

419

267

201

199

174

172

201

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit................

625.203

667.978

679.619

543.465

544.114

554.989

536.706

566.518

Nuussinerit (Konverteringssektor) .....

182.907

132.785

107.441

93.740

97.923

90.818

96.299

97.874

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu.

442.297

535.194

572.179

449.725

446.191

464.171

440.407

468.644

Assartuineq  ....................

105.469

113.837

134.379

124.846

119.426

132.728

97.489

109.276

Nunalerineq aamma aalisarneq .......

104.307

179.651

116.112

144.950

139.947

149.816

150.246

156.675

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq...............

2

1

128.499

3.064

6.500

6.276

4.411

6.512

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut ....

26.534

48.273

30.485

25.230

25.814

25.205

27.513

35.965

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut

50.143

57.517

47.051

50.258

52.311

50.741

51.747

57.040

Angerlarsimaffiit ..................

155.841

135.915

115.654

101.376

102.193

99.405

109.002

103.176

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e

 

 

Tabel 12. Nukissiuutinit atuinernit drivhusgasimik silaannarmik mingutsitsineq, silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit

 

1990

2000

2010

2017

2018

2019

2020

2021

 

1.000 ton CO2-ækvivalent1.000 ton CO2-ækvivalent

Silap pissusaa tunngavigalugu iluarsiinerit tamakkerlugit ..........  

616.536

666.600

710.123

541.659

533.281

564.309

532.437

571.654

Silaannarmik mingutsitsineq ikummatissanut mingutsitsissutinut immikkoortillugit................

616.536

666.600

710.123

541.659

533.281

564.309

532.437

571.654

Motorbenzin ....................

22.268

32.908

41.006

48.589

51.427

57.776

57.327

60.197

DFA ..........................

0

16.780

16.929

13.838

13.396

12.865

12.323

12.667

Gasolia ........................

541.263

547.507

577.374

371.766

376.915

381.112

396.954

447.161

Petroliu ........................

49.790

63.685

61.564

58.910

58.500

61.730

33.635

40.588

Flybenzin ......................

-

-

198

50

48

91

13

17

Fuelolia ........................

-

-

3.885

38.663

23.452

39.995

21.950

53

Spildolia .......................

712

719

724

716

716

718

719

723

Igitassat .......................

1.697

4.583

8.150

8.927

8.635

9.843

9.345

10.044

LPG ..........................

807

417

294

200

192

180

170

204

Silaannarmik mingutsitsineq atuiffiusunut mingutsitsisunut immikkoortillugit................

616.536

666.600

710.123

541.659

533.281

564.309

532.437

571.654

Nuussinerit (konverteringssektor) .....

181.847

132.639

110.732

93.443

96.163

92.160

95.643

98.588

Nukissiuutinit atuineq tamakkerlugu.

434.689

533.961

599.392

448.216

437.118

472.149

436.794

473.067

Assartuineq  ....................

105.469

113.837

134.379

124.846

119.426

132.728

97.489

109.276

Nunalerineq aamma aalisarneq .......

104.307

179.651

116.112

144.950

139.947

149.816

150.246

156.675

Aatsitassarsiorneq aamma aatsitassanik misissueqqissaarneq...............

2

1

128.499

3.064

6.500

6.276

4.411

6.512

Tunisassiorluni inuussutissarsiortut ....

26.534

48.273

30.485

25.230

25.814

25.205

27.513

35.965

Niuernermik aamma kiffartuussinermik inuussutissarsiortut ...............

48.292

57.150

54.920

49.758

49.239

53.438

50.584

58.615

Angerlarsimaffiit ..................

150.086

135.049

134.997

100.367

96.192

104.687

106.552

106.024

Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik, https://bank.stat.gl/ENN2CO2e